Zbigniew Chlewiński w rozmowie z prof. Wojciechem Skalmowskim o Kazimierzu Truchanowskim.
Przeglądam korespondencję z prof. Wojciechem Skalmowskim. Pisał 3 stycznia 2001 roku o Kazimierzu Truchanowskim: Poświęciłem mu trochę uwagi w wykładzie z literatury polskiej, podkreślając, że jest zupełnie przemilczany w oficjalnej literaturze polskiej.[1] A wcześniej w londyńskim „Pulsie”[2] podobnie i szerzej:
www.salon101.org strona salonowa
Wywiady z cyklu Brudnopis Polski - czyli 24 lata z życia Salonu 101 - powstał z inspiracji Kasi Kazimierczak i osób związanych z codziennością na Saskiej 101. W rozmowach i wywiadach zapisane są wątki osobiste, obyczajowe, rodzajowe i anegdoty, które miały mieć wpływ na wiele osób, idei i inicjatyw społecznych, politycznych i artystycznych w latach 1984 – 2008.
Z Krzysztofem Gąsiorowskim, bratem Małgorzaty, wywiad przeprowadziła w sierpniu 2008, Irena Wiszniewska.
Drugi wywiad - istotniejszy, bo bliższy Gąsiorowskiemu - poecie, Gąsiorowskiemu wrzuconemu w Los i historię, Gąsiorowskiemu, który "wyczerpuje" swoje życiorysy, dowody, podejrzenia i maski... rozmawia Ryszard Ulicki
Stanisław Nyczaj
Wspierał nas mądrym sercem
Wspomnienie o Jerzym Korey-Krzeczowskim (1921–2007)
(w 10. rocznicę śmierci)
I
Spośród poetów żeromszczaków, których szeroki świat polubił, porywając w wir działań za granicą, stałym wkładem serca, pięknymi gestami odwdzięczał się Kielcom Jerzy Korey-Krzeczowski. Po doktoratach z nauk ekonomicznych i prawa międzynarodowego ustabilizowany długie lata w Toronto profesor, rektor i wykładowca Ryerson University, twórca dwu prywatnych uczelni (w tym wyższej szkoły zarządzania), doradca trzynastu rządów i dwustu dziesięciu korporacji z 53 krajów, wspominając spędzoną głównie w Kielcach młodość ambitną i dzielną (nie tylko w Gimnazjum i Liceum im. Stefana Żeromskiego się uczył, zdając maturę w 1939 r., ale też walczył jako żołnierz i partyzant podczas wojny i okupacji), ten wybitny naukowiec, menadżer i działacz społeczno-polityczny pośpieszył w jesieni życia z pomocą utalentowanej młodzieży. Oto w 1997 r. – jakby skłoniony owym „bagażem wspomnień”, co „realiom zaprzecza / i świętokrzyskie jodły/ na kanadyjskie cedry […] tłumaczy” (z wiersza Refleksja, Muskoka Lake 1975, w tomie Dojrzała pogoda. Wiersze i myśli, Kielce 1995) – zwrócił się listownie do Kazimiery Zapałowej, kierującej Muzeum Lat Szkolnych Stefana Żeromskiego, ze wspaniałą poniższą propozycją – cytuję za jej artykułem w listopadowym numerze „IKARA” z 1998 r.1):
23 lutego minęła ósma rocznica odejścia artysty niezwykłego, m. innymi twórcy TEATRÓW MALOWANIA oraz cykli prac filozoficzno malarskich, twórcy jedynego w swoim rodzaju niezwykłego plakatu...
FRANCISZKA STAROWIEYSKIEGO
Tą okazją pradnę przedstawić jedyną spisaną na żywo pamietną i pamiętną „rozmowęartystyczną”
AKO WSPOMNIENIE O WIELKIM ARTYŚCIE
(spotkanie artystyczne i przyjacielskie odbyło się latem 2005 roku w pracowni artysty w Warszawie.)
H A R M O N I A K R Ó L U B U I P R Z E C I w
B E C E T T O W I
Krzysztof Lubczyński rozmawia z JOANNĄ KASPERSKĄ
Na wstępie banalne pytanie, ale nieuchronne i jednak celowe. Jak została Pani aktorką?
– Od dziecka chciałam być baletnicą, uwielbiałam tańczyć. Wbrew woli taty, a za przyzwoleniem mamy dostałam się w wieku dziesięciu lat do szkoły baletowej przy ulicy Moliera w Warszawie. Z marzeń o karierze primabaleriny musiałam zrezygnować, bo zbyt szybko rosłam, a dla baletnicy wysoki wzrost nie jest wskazany. Później tańczyłam nawet solowe partie w kółku tanecznym przy Domu Kultury na ulicy Myśliwieckiej, ale tam przygotowywano młodzież do zespołu Mazowsze, a mnie jednak interesował taniec klasyczny. Tak więc pierwszą nutkę artystyczną zrealizowałam już w dzieciństwie, a potem zdecydował przypadek.
aktualny portret artysty - wykonał Zbigniew Kresowaty
WYŚPIEWAĆ SIEBIE CAŁEGO
(W osiemdziesiątą rocznicę Urodzin)
Rozmowa z wybitnym śpiewakiem tenorem
i artystą malarzem Wiesławem Ochmanem.
Andrzej Walter
O ministerstwie braku kultury
Na stronie internetowej Warszawskiego Oddziału Związku Literatów Polskich opublikowano tekst Grzegorza Trochimczuka „Czas na radykalne zmiany lub na nowe otwarcie”. Rzecz dotyczy literatury polskiej - jej kondycji, stanu, a zwłaszcza jej relacji wobec państwa, przestrzeni społecznej oraz generalnie jej miejsca we współczesności. Tekst z założenia ma wywołać jakiś konstruktywny dyskurs. Warto go może przeczytać, warto pomyśleć nad opisem naszej rzeczywistości, warto też wtrącić kilka uwag. Ja dodam do tego dictum kilka własnych przemyśleń i refleksji… oraz zadam kilka pytań.
Piotr Müldner-Nieckowski
Nie żyje Krzysztof Mrozowski (1943-2017)
W czwartek 23 marca 2017 r. w warszawskim szpitalu na Mokotowie zmarł Krzysztof Mrozowski, jeden z wybitniejszych polskich poetów powojennych. W ostatnich dniach życia bardzo się już męczył. Ciało odmawiało życia. Umysł jednak miał do końca trzeźwy, analityczny. Ostatnie słowa, które do mnie kierował, ledwie już mogąc je wykrztusić, dotyczyły wartości poezji i prozy Fernanda Pessoi. „Wielki!” - powiedział na koniec i zmęczony, ciężko chwytając powietrze, kiwał głową z aprobatą. Urodził się w 1943 roku na Pawiaku, początek życia miał więc dramatyczny, niezwykły. Przechowywał w pamięci niczym relikwie relacje świadków tamtych czasów. Przeżył 74 lata, niewiele jak na rozległe plany pisarskie, o których opowiadał.
Wiesław Łuka rozmawia z Anną S. Dębowską o emocjonalnej sile muzyki w trakcie 21 Wielkanocnego Festiwalu im. Ludwiga von Beethovena .
Zacznijmy od zagadki: Oglądamy przedstawienie operowe - obrazy na scenie, muzyka z kanału, śpiew, opowieść z wymyślonym librettem – to wszystko fikcja, ale przeżycia widza są prawdziwe – który krytyk (krytyczka?) muzyczny mógł tak bystrze zauważyć?
- Nie wiem, ale nie wykluczam, że to byłam ja. Na tym właśnie polega potęga opery – wiemy, że uczestniczymy w artystycznym wydarzeniu, że świat przedstawiany na scenie jest sztuczny, ale dzięki sile muzyki, przeżywamy głęboko emocje bohaterów, tak ludzkie przecież: uniesienia lub cierpienia miłosne, żal, cierpienie, radość, pragnienia i rozterki sopranu lub barytonu. Ostatecznie muzyka przekazuje to, co dla ludzi najważniejsze, tylko z pozoru jest abstrakcyjna. Nie należę do tych, którzy sycą się pięknym śpiewem dla samej urody jego brzmienia.
Selim Chazbijewicz
Tatarzy na Litwie i w Polsce. Dzieje, kultura, tradycja, wojskowość
Juliusz Kossak Taniec tatarski
Tatarzy polscy, Tatarzy litewscy, Tatarzy polsko-litewscy, Lipkowie, Tatarzy Wielkiego Księstwa Litewskiego, polscy muzułmanie, Muślimowie, muzułmanie polsko-litewscy, tatarscy muzułmanie w Polsce i na Litwie, Muzułmanie-Tatarzy, to nazwy którymi w ciągu historii byli określani polscy Tatarzy. Nazwy te nawiązywały do etniczności lub też religii jak i do terytorium.
Selim Chazbijewicz
Tatarzy na Litwie i w Polsce. Dzieje, kultura, tradycja, wojskowość
Juliusz Kossak Taniec tatarski
Rozmieszczenie osadnictwa i jego struktura
Początek osadnictwa, wiek XV i XVI to jak określił Krzysztof Grygajtis istnienie ośrodków „etnicznej koncentracji” . Polegała ona na odtworzeniu na Litwie struktur plemiennych, przynajmniej częściowo w organizacji terytorialnej zaciągu chorągwi, tj. oddziałów lekkiej jazdy tatarskiej. Ta terytorialno- chorągwiana struktura połączona była z zasadą służby wojskowej w zamian za nadania ziemi. Tę sposób organizacji armii nazywano ówcześnie kozackim. Tatarzy kozacy to właśnie ci którzy otrzymali niewielkie nadania ziemi w zamian za służbę wojskową. Od połowy wieku XVII następowały zmiany w rozmieszczeniu tatarskiego osadnictwa w Rzeczypospolitej. Na skutek wojen z Moskwą i olbrzymich zniszczeń podupadły osiedla tatarskie w ziemi wileńskiej i nowogródzkiej. Tatarzy przenosili się na Wołyń i Podlasie i do tzw. Zapuszczy (dzisiejsze suwalskie i augustowskie). W wieku XVII następował też powolny upadek dawnych tatarskich majątków opartych na osadnictwie kozackim. Koszty tej służby przekraczały możliwości tatarskich ziemian. Wyzbywali się więc często majątków i przechodzili do zaciężnej służby za żołd. To z kolei wzbudzało pretensje i protesty szlachty co było przedmiotem paru sejmowych interpelacji w wieku XVII.
200-lecie śmierci Tadeusza Kościuszki
Izabella Rusinowicz
Kościuszko i Niemcewicz
Zastanawiając się nad relacjami Kościuszki i Niemcewicza, mając niepełne i raczej jednostronne źródła ich dotyczące, należy - jak się wydaje - zacząć od wspólnych cech oraz dróg życiowych obu tych wybitnych postaci w dziejach polskich.
Obaj pochodzili ze stosunkowo niezamożnych rodzin szlacheckich z terenów litewskich związanych z rodziną Czartoryskich. Podobno posiadali nawet odległe powiązania rodzinne. Obaj przez pewien czas przebywali na naukach w Warszawie w Szkole Rycerskiej. Obaj znali języki obce, jeździli po świecie, mieli liczne w nim znajomości. Obaj bez wątpienie awansowali społecznie, stając się znani - w różny sposób - w ówczesnym świecie przełomu XVIII i XIX. wieku, a także i później. Obaj zmarli za granicami kraju pozostawiwszy spadkobiercom spore zapisy.
Selim Chazbijewicz
Tatarzy na Litwie i w Polsce. Dzieje, kultura, tradycja, wojskowość
Juliusz Kossak Taniec tatarski
Druga połowa wieku XIX i wiek XX
Przedstawiciele tej grupy etnicznej walczyli też czynnie o odzyskanie przez Polskę niepodległości. Byli też aktywnymi członkami ruchu odrodzenia narodowego Tatarów krymskich, nadwołżańskich, Azerbejdżanu, górali północnego Kaukazu, Turkiestanu. Uczestniczyli w zjazdach i kongresach muzułmanów rosyjskich, aktywnie pracując na rzecz wolności tych narodów[1]
Pod koniec wieku XIX i na początku XX zaczęło się narodowe odrodzenie polsko- litewskich Tatarów, co związane było z ogólną atmosferą w Europie, gdzie nacjonalizm zaczął być wiodącą ideologią, a także ze wzrostem uczuć narodowych wśród narodów muzułmańskich w Cesarstwie Rosyjskim jak też z wysiłkiem grupy młodej inteligencji polskich Tatarów.
Selim Chazbijewicz
Tatarzy na Litwie i w Polsce. Dzieje, kultura, tradycja, wojskowość
Juliusz Kossak Taniec tatarski
Wspólnota tatarska w Polsce po 1945 roku
W roku 1945 na wybrzeże gdańskie przybywają pierwsze grupy ludności tatarskiej, obywateli Rzeczypospolitej z byłych województw : wileńskiego i nowogródzkiego, powiatów: wołkowyskiego, grodzieńskiego, oraz innych ziem kresowych . Ludność tatarska przyjeżdża na zasadzie tzw. „repatriacji” razem z ludnością polską. To „ porozumienie” między rządem polskim a sowieckim nie obejmowało kategorii mniejszości tatarskiej, wobec tego ci z Tatarów polskich którzy mieli wpisaną w dokumentach deklarowaną narodowość tatarską mieli też ogromne trudności z uzyskaniem pozwolenia wyjazdu do Polski. Nie była to duża grupa etniczna. Liczba obywateli polskich narodowości tatarskiej wyznania muzułmańskiego liczyła według danych z stycznia 1939 roku sześć tysięcy sześć osób. Część Tatarów i to duża, nie mogła zdecydować się na porzucenie odwiecznych siedzib, zwłaszcza ludność wiejska, byli też i tacy którzy czekali na wyjaśnienie według nich niepewnej sytuacji politycznej licząc, że granice Polski wrócą do kształtu przedwojennego. Tatarzy przybywali przede wszystkim na tzw. „ ziemie odzyskane”, kierowani przez PUR (Państwowy Urząd Repatriacyjny) , w niewielkich grupach liczących od kilkunastu do kilku rodzin, bądż też pojedynczymi rodzinami w masie polskiej. Większość ludności pochodzenia tatarskiego przybyła do Gdańska oraz na Pomorze czy w ogóle na ziemie zachodnie w latach 1945- 1949, chociaż i po tej dacie zdarzały się wyjazdy, nawet do lat siedemdziesiątych XX wieku. Były to już jednak wyjazdy sporadyczne, jednostkowe, większość Tatarów osiedliła się w wyżej wymienionym przedziale czasowym. Wyjeżdżała z terenów sowieckich przeważnie ludność miejska, inteligencja, dawne ziemiaństwo tatarskie. Ludzie ci najbardziej zdawali sobie sprawę z charakteru i długotrwałości zmian, jak też czuli się najbardziej zagrożeni przez władzę sowiecką. W nowej Polsce, pomimo zmian ustrojowych, czuli się jednak bardziej pewnie.
Katarzyna Gärtner w rozmowie z Elżbietą Musiał (cz. I)
„Tańczące Eurydyki” (wyk. Anna German), „Małgośka” (wyk. Maryla Rodowicz), „Bądź gotowy dziś do drogi” (wyk. Halina Frąckowiak) – któż nie zna tych hitów czy wielu innych popularnych utworów kompozytorki Katarzyny Gärtner? Któż nie pamięta Kazimierza Mazura choćby z roli Tomaszka Niechcica z „Nocy i dni”? Artyści mieszkają na Kwasie („na” zwyczajowo), przysiółku Komaszyc, niedaleko Końskich, z oddaniem poświęcają się pracy twórczej i hodują kozy na mleko dla siebie.
Selim Chazbijewicz
Tatarzy na Litwie i w Polsce. Dzieje, kultura, tradycja, wojskowość
Juliusz Kossak Taniec tatarski
Kultura, religia, asymilacja
W przeciągu sześciuset lat swego istnienia na terytorium Wielkiego Księstwa Litewskiego i Polski , wytworzyli osiadli tu Tatarzy swoistą unikatową kulturę, będącą charakterystyczną wyłącznie dla tatarskich mieszkańców Rzeczypospolitej
Wiesław Łuka
Tak widzę świat
Wiesław Łuka rozmawia z autorem debiutu książkowego, Kamilem Bałukiem o płaczu przy wczesnej lektorze najlepszych reportaży, o niechęci do własnego głosu, ale o fascynacji radiowym medium, o holenderskiej rewolucji seksualnej i kulturalnej, o śniadych dzieciach białych rodziców, o prywatnym przeżywaniu problemów bohaterów reportaży.
Reportażysto, czy wiesz, że studenci dziennikarstwa warszawskiej Alma Mater dziękowali za spotkanie warsztatowe z Tobą? Od lat je organizuję z wybitnymi autorami, a podziękowanie usłyszałem po raz pierwszy. Pytam – czym ich ująłeś, że samorzutnie nagrodzili cię oklaskami?
Selim Chazbijewicz
Tatarzy na Litwie i w Polsce. Dzieje, kultura, tradycja, wojskowość
Juliusz Kossak Taniec tatarski
Chan Dżelaleddin i Tatarzy w bitwie pod Grunwaldem
Na temat udziału Tatarów w bitwie pod Grunwaldem narosło sporo mitów, podań, legend. Część z nich tworzona była niedługo po bitwie, część bardzo późno, nawet w dziewiętnastym stuleciu. Jedne z tych legend i mitów były wynikiem aktywności Krzyżaków ,inne samych Tatarów. Dla tych ostatnich bitwa na polach grunwaldzkich była rodzajem mitu założycielskiego, początkiem ich egzystencji na Litwie, pierwszym etapem ich historycznej i etnicznej samowiedzy. W potocznych, ludowych opowieściach tatarskich można często spotkać wątki, mówiące o sprowadzeniu Tatarów na Litwę przez Wielkiego księcia Witolda ze względu na ich waleczność , zaś po bitwie grunwaldzkiej wszyscy Tatarzy byli uszlachceni i obdzieleni majątkami o wielkości wg ludowych podań takiej - ile był dany wojownik w stanie konno w ciągu dnia objechać. W rzeczywistości zarówno migracja Tatarów w granice ówczesnego Wielkiego Księstwa Litewskiego wyglądała inaczej, inne też były realia szlachectwa Tatarów. Na ten temat trwają współcześnie spory badaczy problemu. Najlepszą interpretację historyczną i prawną dał Jacek Sobczak w swojej pracy pt. Położenie prawne ludności tatarskiej w Wielkim Księstwie Litewskim .[1] W pracy tej autor wyraźnie odróżnia sytuację prawną litewskich bojarów i polskiej szlachty, po wtóre wyraźnie ukazuje zróżnicowanie prawnego położenia Tatarów w Wielkim Księstwie w zależności od statusu społecznego w chanatach, a także od sytuacji majątkowej w samej Litwie. Rozróżnia niewielką warstwę arystokracji tatarskiej, odpowiadającej statusem bojarom Wielkiego Księstwa Litewskiego, Tatarów – kozaków, tj. wolnych osadników otrzymujących ziemię w zamian za obowiązek służby wojskowej oraz Tatarów wolnych rzemieślników i rolników, na koniec jeńców w prywatnych majątkach magnatów i ich armiach. Tatarzy jednakże -pomimo przywilejów społecznych i ekonomicznych zbliżających ich do statusu szlachty – nie byli nią ,nie mając podstawowego przywileju przynależnego stanowi szlacheckiemu - nie mogli uczestniczyć jako innowiercy ani w elekcji króla ani w sejmach i sejmikach. Dopiero w wieku XIX Jakub Murza Buczacki herbu Tarak był posłem na sejm Królestwa Polskiego w 1815 roku z Podlasia. Do tego dochodził w okresie XVII wieku czynnik religijny, kontrreformacja w Polsce w swoim ataku na protestantów przyczyniła się również do prób ograniczenia praw innych innowierców w tym muzułmańskich Tatarów, którym kolejne sejmy odbierały poszczególne przywileje ,próbując zepchnąć ich faktycznie do stanu chłopskiego, ograniczając przy tym, czy właściwie znosząc zupełnie prawa wyznawania religii. Doprowadziło to do buntu części tatarskich chorągwi lekkiej jazdy w roku 1672, zwanym „buntem Lipków”. Zaznaczyć należy, że w tym buncie, polegającym na przejściu części Tatarów na stronę turecką ,brały udział wyłącznie chorągwie koronne, w praktyce Tatarzy wołyńscy. Tatarzy litewscy pozostali wierni Rzeczypospolitej. Systematyczna poprawa statusu społecznego i majątkowego Tatarów zaczęła się od czasów panowania Jana III Sobieskiego i trwała w okresie panowania Wettynów.
Katarzyna Gärtner w rozmowie z Elżbietą Musiał
Nieco dłuższej rozmowy część trzecia – kulisy współpracy z poetami, tekściarzami.
Kamil Bałyniec
Muzyczne koło
Człowiek jako jedyna istota myśląca na świecie ma wpisaną w naturę modyfikację oraz rozwijanie swojego otoczenia oraz wszystkiego co jest w nim zawarte. Jedną z takich dziedzin jest kultura, a dokładnie muzyka. Twórczość muzyczna ludzi pierwotnych nie jest znana, choć zapewne istniała. Wraz z rozwojem hominidów utwory muzyczne zaczęły się również rozwijać służąc zarówno rozrywce, jak i oprawie obrzędów religijnych oraz jako pieśni wojenne. Słowem lub pieśnią były też przenoszone różnorakie historie czy opowiadania, które po całym świecie rozśpiewali bardowie.