Z notatnika kresowego Mariana Kałuskiego
Polscy literaci współcześni – wychowankowie Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie
Polscy współcześni literaci to ludzie pióra, którzy tworzyli lub tworzą swoje dzieła po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1918 roku. Do tego grona spośród wychowanków polskiego Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie należeli m.in. następujący literaci, którzy na trwale zapisali się w dziejach polskiej literatury Lwowa i ogólnie polskiej literatury (podane miejsce urodzenia jedynie dla pisarzy urodzonych na Kresach): Stanisław Baczyński (1890 Lwów – 1939), historyk literatury, krytyk literacki, publicysta; Karol Józef Badecki (1886 Lwów – 1953), historyk literatury polskiej; Stanisław Barącz (1864 Lwów – 1936 Lwów), poeta, tłumacz; Aleksander Baumgardten (1908 – 1980), poeta, prozaik; Ludwik Bernacki (1882 Jaworów – 1939 Lwów), historyk literatury, bibliograf; Henryk Biegeleisen (1855 Tłuste w woj. tarnopolskim – 1934 Lwów), historyk literatury, etnograf, edytor; Wacław Borowy(1890 – 1950), historyk literatury; Aleksander Brueckner (1856 – 1939), historyk literatury, slawista, badacz dziejów języka polskiego; Leopold Buczkowski (1905 Nakwasza k. Brodów – 1989), prozaik; Witold Bunikiewicz (1885 – 1946), prozaik, poeta, komediopisarz, tłumacz; Jadwiga Chudzikowska(1915 Lwów – 1995), prozaik, eseistka; Edward Csato (1915 – 1968), eseista; Antoni Cwojdziński(1896 Brzeżany – 1972), autor popularnych sztuk scenicznych; Anna Ludwika Czerny (1891 Lwów – 1963), poetka, tłumaczka literatury romańskiej; Juliusz German (1880 – 1953), powieściopisarz, dramaturg, pisarz dla dzieci, poeta; Franciszek Gil (1917 – 1960), eseista; Marcelina Grabowska(1912 Lwów – 1986), prozaik, autorka sztuk scenicznych; Antoni Gronowicz (1913 Rudnia k. Lwowa – 1985), poeta, prozaik, autor książek w języku angielskim; Wiktor Hahn (1871 – 1959), historyk literatury, edytor; Mieczysław Hartleb (1895 Zbaraż – 1935), historyk literatury; Marian Hemar(1901 Lwów - 1972), poeta, satyryk, tłumacz literatury niemieckiej, francuskiej i angielskiej; Tadeusz Hollender (1910 – 1943), poeta, tłumacz, satyryk; Jerzy Hordyński (1919 - 1998), poeta; Artur Hutnikiewicz (1916 Lwów – 2005), historyk i teoretyk 
literatury; Roman Ingarden (1893 – 1970), filozof, teoretyk literatury; Karol Irzykowski (1873 – 1944), krytyk literacki, prozaik, dramaturg: Marian Jakubiec (1910 Hinowice k. Brzeżan – 1998), pisarz, literaturoznawca, historyk literatur słowiańskich; Jan Janów (1888 Moszkowce nad Dniestrem – 1952), slawista; Czesław Janczarski(1911 Hruszwica k. Równego – 1971), poeta, autor utworów dla dzieci i młodzieży; Jan Nikodem Jaroń (1881 – 1922), śląski poeta i dramatopisarz; Edwin Jędrkiewicz (1889 – 1971), poeta, prozaik, dramaturg, tłumacz łacińskich dzieł pisarzy polskich; Ludwik Kamykowski (1891 – 1944), historyk literatury; Zygmunt Kawecki (1876 – 1955), dramatopisarz; Stefan Kawyn (1904 Lwów – 1968), historyk literatury; Zygmunt Kisielewski (1882 – 1942), powieściopisarz, nowelista; Juliusz Kleiner(1886 Lwów – 1957), historyk i teoretyk literatury, edytor; Anna Kowalska (1903 Lwów – 1969), prozaik; Władysław Kozicki (1879 Jackówce k/.Tłumacza – 1936 Lwów), poeta, dramaturg, powieściopisarz, krytyk literacki; Manfred Kridl (1882 Lwów – 1957), historyk i teoretyk literatury, edytor; Eugeniusz Kucharski (1880 Drohobycz – 1952), historyk i teoretyk literatury; Stanisław Jerzy Lec (1909 Lwów – 1966), poeta, satyryk, tłumacz literatury niemieckiej; Stanisław Lem (1891 Tarnopol – 1965), wydawca, bibliofil, krytyk i historyk literatury; Stanisław Lem (1921 Lwów – 2006), prozaik, eseista, autor sztuk scenicznych, najczęściej tłumaczony współczesny pisarz polski (na 41 języków); Stanisław Łempicki (1886 Kamionka Strumiłowa – 1947), historyk literatury, oświaty i kultury; Kornel Makuszyński (1884 Stryj – 1953), poeta, prozaik, humorysta, autor felietonów oraz utworów dla dzieci i młodzieży; Stanisław Maykowski (1880 – 1961), poeta, krytyk literacki; Mikołaj Mazanowski (1861 – 1944), historyk literatury, krytyk literacki; Stanisław Antoni Mueller (1877 Lwów – 1944), pisarz, krytyk literacki; Ostap Ortwin (1876 Tłumacz k. Stanisławowa – 1942 Lwów), eseista, krytyk literacki i teatralny; Henryk Panas (1912 Lwów – 1985), prozaik, autor sztuk scenicznych; Jan Parandowski (1895 Lwów -1978), prozaik, eseista, tłumacz literatury antycznej i francuskiej, 1936 otrzymał brązowy medal na Olimpiadzie w Berlinie za „Dysk olimpijski”; Teodor Parnicki (1908 - 1988), pisarz, autor powieści historycznych i historyczno-fantastycznych; Michał Pawlikowski (1887 – 1970), poeta, eseista, tłumacz; Jerzy Eugeniusz Płomieński (1893 
Lwów – 1969), krytyk literacki, eseista; Marian Promiński (1908 Turze k. Starego Sambora – 1971), prozaik, eseista, krytyk literacki, autor sztuk scenicznych, tłumacz literatury anglosaskiej; Irena Przewłocka (1911 Hanaczówka k. Złoczowa – 1991), prozaik; Feliks Przysiecki (1883 Sypnie na Litwie – 1935), poeta; Józef Ruffer (1978 – 1940), poeta, tłumacz literatury włoskiej; Artur Sandauer (1913 Sambor – 1989), prozaik, eseista, krytyk literacki, tłumacz literatury radzieckiej i klasycznej; Leopold Staff (1878 Lwów – 1957), poeta, autor sztuk scenicznych, tłumacz literatury antycznej, francuskiej, niemieckiej,
skandynawskiej i włoskiej; Ludwik Staff (1890 Lwów – 1914), poeta, prozaik; Julian Stryjkowski(1905 Stryj – 1996), prozaik, eseista, tłumacz literatury francuskiej; Władysław Studencki (1910 – 1985), eseista, historyk literatury; Waleria Szalay-Groele (1879 Czernichowce k. Zbaraża – 1957), powieściopisarka dla młodzieży, poetka; Maciej Szukiewicz (1870 – 1943), dramaturg, poeta, tłumacz; Henryk Szyper (1900 Stanisławów – 1949), historyk literatury; Jan Śpiewak (1908 Gołaja Pristań na Ukrainie – 1967), poeta, tłumacz dramatów rosyjskich i bułgarskich; Ludwik Świeżawski (1906 – 1991), poeta, eseista, prozaik, krytyk literacki, tłumacz, edytor; Wit Tarnawski (1894 Smodna k. Kosowa Huculskiego – 1988), pisarz, krytyk literacki, znawca twórczości Józefa Korzeniowskiego-Conrada; Stanisław Wasylewski (1885 Stanisławów – 1953), eseista, prozaik, krytyk literacki, tłumacz, edytor; Stefan Wierczyński (1886 Hanowce k. Stryja – 1963), historyk literatury, bibliograf, edytor; Jan Wiktor (1890 – 1967), pisarz; Józef Wittlin (1896 Dmytrów k. Radziechowa – 1976), poeta, prozaik, tłumacz „Odysei” i literatury niemieckiej; Andrzej Wydrzyński (1921 Czarnokoniecka Wola k. Husiatyna – 1992), prozaik, autor sztuk scenicznych; Jan Wyka (1902 Zaleszczyki – 1992), poeta, prozaik; Ferdynand Jan Zamojski (1914 Stanisławów – 1984), prozaik; Henryk Zbierzchowski (1881 Lwów – 1942), prozaik, dramaturg, poeta; Mirosław Żuławski (1913 – 1995), pisarz.
Imponująca to lista, która dodatkowo potwierdza polskość Lwowa i jego wielką rolę w dziejach literatury polskiej.
Kornel Ujejski i słynny Chorał
Fundamentem sławy Kornela Ujejskiego u współczesnych i potomnych był i jest poemat liryczny Maraton, który po raz pierwszy odczytany został na wieczorze literackim w lwowskim salonie A. Kołodzińskiego w 1845 roku i prawdopodobnie wkrótce potem na zebraniu Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Lwowie. Maraton został napisany rok wcześniej w pod lwowskiej wsi Dawidów, dzierżawionej przez ojca Kornela. Zwycięstwo garstki Greków z najeźdźcą perskim pod Maratonem w 490 r. przed Chrystusem ukazana jest w nim jako zwycięstwo patriotyzmu, umiłowania wolności, godności narodowej i bohaterskiej woli walki ludu greckiego; stanowi wezwanie do wiary w triumf wartości moralnych nad materialną przemocą, w sens heroicznej ofiary. Poemat przyjęty entuzjastycznie przez uczestników zebrania w Ossolineum, krążył najpierw w odpisach, a w 1847 roku ukazał się w druku w „Bibliotece Naukowej Zakładu im. Ossolińskich”. Wielokrotnie wznawiany, wszedł do wypisów szkolnych i znany jest przez to wszystkim uczniom polskim, których uczył i uczy miłości ojczyzny.
Kornel Ujejski urodził się 12 września 1823 roku we wsi Beremiany w powiecie czortkowskim (woj. tarnopolskie, od 1945 r. Ukraina). Do szkół chodził w pobliskim Buczaczu. Usamodzielniwszy się zamieszkał w Lubszy w powiecie brzeżańskim (woj. tarnopolskie), gdzie powstał w 1846 roku cykl jego liryków zatytułowany Skargi Jeremiasza, cieszący się również wielką popularnością. W tymże samym roku Ujejski odwiedził w Zboiskach pod Lwowem swego przyjaciela, Józefa Nikorowicza, który zagrał mu świeżo skomponowany przez siebie utwór muzyczny – chorał. „Do głębi wzruszony – wyznał Ujejski – uniosłem tę muzykę w uchu i w duszy i jeszcze tego samego dnia napisałem do niej słowa”. Tak powstał ów słynny Chorał zaczynający się od słów „Z dymem pożarów, z kurzem krwi bratniej...”, który z głośników rozbrzmiewał w całej powstańczej Warszawie w 1944 roku. W roku 1858 Ujejski wziął w dzierżawę wieś Zubrzę pod Lwowem, gdzie gospodarował do 1880 roku. Tam napisał słynny cykl Listów spod Lwowa ogłoszony w 1860 roku oraz wiele wierszy, które wydał we Lwowie w kilku tomach. W 1893 roku społeczeństwo lwowskie uczciło siedemdziesiątą rocznicę urodzin poety uroczystym obchodem jubileuszowym. Ostatnie lata życia mieszkał Ujejski u syna w Pawłowie w pow. Złoczowskim (woj. tarnopolskie), gdzie zmarł 19 września 1897 roku i gdzie został pochowany.